ژنرال دوستم؛ رهبری یا بهره‌برداری قومی

بحث رهبری، موضوعی است که همرا با زندگی اجتماعی انسان‌ها و حتا پیش از آن مطرح بوده و نقشی که رهبران و مدیران در تغییرت و تحولات تاریخی، پیروزی‌ها و شکست‌ها، هدایت‌ها گمراهی‌ها، سازندگی‌ها و ویرانگری‌ها نهایتاً رشد و تکامل و نظام‌داری داشته‌اند، همواره نقش بیسار مهم و اساسی بوده است.

اگر تنها یک عامل وجود داشته باشد که تفاوت میان سربلندی و خواری یک ملت را تعیین کند، بدون شک آن عامل، رهبری پویا است.
از سال‌های 1350خورشیدی به این سو، کسانی که در رأس قدرت بودند(نظامی و یا ملکی) به نحوی با تحریک حس عوام قومی و نژادی با شعار این که ما مظلوم قرار گرفتیم، در پیکارهای جنگ تشنج‌زایی بیشترین ضربه را به قوم و مردم خود وارد کرده اند.

ژنرال دوستم در طی سالیان متمادی که در سکان مردمی و قومی ازبیک‌ها و نهایتاً ترک تباران سمت شمال-غرب قرار گرفته است، بنابر تجربه تاریخی که از او در سال‌های جنگ و خونریزی بجا مانده است، نشانگر آن است که برای قوم و مردم ازبیک، رهبر مفید و مثبت نبوده است. اگرچه ما در افغانستان به ندرت می‌توانیم رهبر مفید و کارا دریابیم که بتواند لقب خدمتگار ملت را به خود بگیرد. اما در میان این رهبران متعدد، ژنرال دوستم نه تنها به قوم ازبیک ممد واقع نشده است، بلکه پیوسته این مردم مظلوم شمال کشور را که از سواد و دیگر امتیازات، بنابر شرایط وضع شدۀ سکان‌دارن فاشیست‌ پشتون محروم شده بودند، این بار با رهبری ژنرال دوستم و یا تحریک هویت قومی و دامن زدن غیرت تاریخی ترکان، باعث قتل و قتال هزاران جوان و نوجوان مردم ازبیک شده است. در جنگ‌های دهۀ شصت و هفتاد خودکامگی او باعث تلفات سنگین در جبهات جنگ می‌شد و او اصلاً بالای تلفات و کشته شدن هزاران سرباز در خط نخست، هیچ پروایی نداشت چون باور داشت که می‌تواند تا بی‌نهایت به خاطر به دست آوردن اهداف شوم خود از مردم ازبیک و روستا نشینان فاریاب، سرپل و جوزجان بهره‌برداری کند.

ژنرال دوستم به این نتیجه رسیده بود که می‌تواند با استفاده از مردم ازبیک و وسیله قراردادن هویت، زبان و غیرت ترکانی، مرکز و و حتا جنوب کشور را در سیطرۀ خود در آورد که همچنان نیز شد. تاخت و تاز ژنرال دوستم در جنوب کشور هزاران پشتون بی‌گناه را به خاک و خون کشاند که سنگینی آن فاجعه تا به حال بدبینی‌های فراوانی را میان این دو قوم، در شمال و جنوب، گسترانیده است.
جنایات ژنرال دوستم، از آن هنگامی که رهبری ازبیک‌های شمال-غرب را به دست آورده است، با دو انگشت پنهان نمی‌شود، اما ناگزیری دولت و جامعه جهانی در چه است که نمی‌توانند حتا جنایت مستندسازی شده‌یی "قلعۀ جنگی" ولایت بلخ را تحت پیگیری قرار بدهند؟

اکنون که به پیشواز انتخابات 1393 قرارداریم، ژنرال دوستم دوباره روی صحنه آمده است. او این بار نیز همان شعارهای قلابی دهه‌های گذشته و با همان نیرنگ‌های قومی و نژادی، می‌خواهد اعتبار و رأی مردم ازبیک شمال-غرب را دوباره به فروش و معاله بگذارد، اما افسوس که مردم ازبیک از خود زعیمی به کوشا و دلسوز ندارند که بتواند در مقابل خودکامگی‌های ژنرال دوستم بایستد و این بار به خواست‌های نا مشروع وی نه بگوید. جوانانی که در شمال کشور بزرگ شده اند همه به یاد دارند که به چه تعداد از جوانان ازبیک را ژنرال دوستم به زور و ستم از مزارع گنم و جو، برداشته در خط نخست جنگ‌های تحمیلی فدای اهداف شوم خود ساخته است. به چه تعداد مادران و پدرانی که فرزندان خویش را بعد از رفتن به جنگ دیگر هرگز ندیده اند. او بی رحمانه به استان‌های چون کندز و بغلان یورش می‌برد و در یک جنگ فراگیر و نابخردانه هزاران سرباز را تلف می‌داد.

ژنرال دوستم نه استراتیژیست بود، و نه از شکل و شمایل جنگ‌های مدرن خبر داشت، به این لحاظ یورش‌های او به یورش‌های چنگیز می‌ماند که خالی از چورچپاول، بی‌ناموسی و قتل عام نبود. یورش‌های او در استان کندهار باعث کشته شدن هزاران پشتون بی‌گناه آتش سوزی شهرها-دکان‌ها و بی‌ناموسی گسترده بود که در این شهر بزرگ جنوبی به تجربه درآمد. اکنون گیریم که مردم ازبیک به ناچاری خون فرزندان و تباهی مال و منال خویش را به ژنرال دوستم بخشیدند، آیا قوم پشتون جنایات گسترده او را می‌بخشد؟ آیا تاجیک‌ها، هزاره‌ها می‌توانند ترک‌تازی او را ببخشند.