حامد کرزی در موقعیت امیرعبدالرحمن خان یا در وضعیت شاه شجاع و داکتر نجیب الله؟

رئیس جمهور کرزی در کنفرانس خبری(5دلو1392/25جنوری 2014) و سپس دیروز در مصاحبۀ اختصاصی با بی بی سی(11دلو/31جنوری)وضعیت خود را با امیر عبدالرحمن خان در زمان امضای موافقتنامۀ دیورند(1893)مقایسه کرد. او به بی بی سی گفت:«به همان صورتی که بریتانیاییها پادشاه پیشین افغانستان (امیر عبدالرحمن)را برای امضای این معاهده تحت فشار قرار دادند، حالا تحت فشار امریکا قرار دارد.»

موافقت نامۀ دیورند که با هیئات انگلیسی به ریاست"سرهینری مارتیمر دیورند" وزیرخارجه حکومت هند برتانوی امضاء شد، به تعین مرز های شرقی و جنوبی افغانستان انجامید که به همین نام (دیورند)شهرت یافت.
موافقت نامۀ دیورند بگونۀ رسمی، پشتونها را به عنوان یک گروه قومی در منطقه بدو کشور تقسیم کرد و اکثریت جمعیت پشتون شامل دوبرابر جمعیت پشتون افغانستان در قلمرو هند بریتانیایی باقی ماندند که پس از استقلال شبه قارۀ هند به کشور نو تشکیل پاکستان تعلق گرفتند.

پشتونها در پاکستان یکی از گروه های مهم قومی آن کشور هستند که هر چند پانزده درصد جمعیت پاکستان را تشکیل میدهند، اما در سلسلۀ مراتب(هیرارشی) قدرت دولتی پاکستان، بیست و پنج در صد نقش و مشارکت دارند. پشتونها در پاکستان علی رغم سروصداهای متناوب و متناقض زمام داران در کابل به عنوان بخشی از جامعۀ افغانستان و خاک های از دست رفته، خود را جزئی از کشور پاکستان می شمارند و هیچگاه از پیوستن به افغانستان سخن نگفته اند.

مقایسۀ نادرست:

رئیس جمهور کرزی در اظهارات خود با خبرنگاران، از مقایسۀ خویش با امیر عبدالرحمن خان به این دلیل سخن گفت که امیرمذکور بر مبنای برخی روایات، تحت فشار انگلیس ها که نیروهای شان در آنسوی دیورند به سر میبردند، موافقت نامۀ دیورند را به امضاء رساند. و آنسوی دیورند را که در زمان های متفاوت بخشی از قلمرو شاهان و امیران افغان بود، از پیکرۀ افغانستان مجزا کرد.
اما مقایسۀ رئیس جمهور کرزی با وضعیت امیر عبدالرحمن خان در زمان امضای معاهدۀ دیورند، یک مقایسۀ نادرست و غلط است:

1 – امیرعبدالرحمن بر خلاف روایت های تحت فشار بودن از سوی انگلیس ها، در کتاب سراج التواریخ که تألیف خودش است و یا تحت نظر وی در مورد وقایع زمام داری اش نگاشته شده، سخنی از چنین فشار ندارد.

2 – امیر عبدالرحمن در زمان امضای معاهدۀ دیورند فاقد قانون اساسی و هر گونه نهاد منتخب دولتی مانند پارلمان بود. او امضای موافقت نامۀ دیورند را با هیچ مجمع و جرگه ای در میان نگذاشت و از افراد و حلقات متنفذ اجتماعی نیز طالب مشوره بر سر امضا و عدم امضای دیورند نشد. در حالی که رئیس جمهور کرزی در دولتِ تحت رهبری خویش دارای پارلمان منتخب است. او نه تنها حق مراجعه به پارلمان را بر سر امضای پیمان امنیتی با امریکا دارد، بلکه موصوف از یک مجمع گسترده تر به عنوان لویه جرگۀ مشورتی خواستار مشورت بر سر امضای پیمان شد و اکثریت مطلق اعضای جرگه بر امضای پیمان تأکید کردند. پارلمان افغانستان و اکثریت نهاد های مدنی نیز موافقت خود را به امضای پیمان امنیتی با ایالات متحده امریکا ابراز و اعلان داشته اند.
3 – دولت امیر عبدالرحمن بر خلاف دولتِ بریاست کرزی بر اوضاع افغانستان مسلط بود و هیچگونه خطری از داخل او را تهدید نمیکرد. از این لحاظ او تحت فشار امضای موافقت نامه نبود تا حمایت و همکاری انگلیس ها را در دفع خطر کسب کند. در حالی که دولت افغانستان بریاست کرزی در معرض تهدید جدی طالبان قرار دارد و کرزی به عنوان رئیس جمهور نمی تواند بصورت آزاد پایش را از چهاردیواری های ارگ کابل بیرون بگذارد. بقای او و دولت افغانستان در گرو حمایت مالی و نظامی امریکا و غرب است و امریکایی ها تداوم این حمایت را به امضای پیمان مربوط ساخته اند.

4 – امیر عبدالرحمن قبل از امضای توافقنامۀ دیورند به امضای توافقات مشابه که زمینه ساز امضای دیورند شود، دست نزده بود. در حالی که کرزی یکسال قبل معاهدۀ استراتژیک را با امریکا به امضاء رسانید که پیمان امنیتی دوجانبه بخشی از آن معاهده است.

5 – مقایسۀ وضعیت رئیس جمهور کرزی با وضعیت امیر عبدالرحمن از لحاظ زمانی نیز یک مقایسۀ نادرست و غیرواقعی است. امیر عبدالرحمن در اواخر سدۀ نزدهم بدون کمک بریتانیا می توانست به حیات خود و دولتش ادامه دهد. در حالی که کرزی و دولت افغانستان در سدۀ بیست و یکم و در عصر جهانی شدن بدون کمک امریکا و جهان نمی تواند دوام بیاورد.

شاه شجاع، یا امیرعبدالرحمن خان:
حامد کرزی قبل از آنکه در وضعیت امیرعبدالرحمن خان قرار داشته باشد، بیشتر در وضعیت شاه شجاع درانی قرار دارد و با او قابل مقایسه است.
شاه شجاع درانی از شاهان مشهور سدوزایی در سال 1839 به کمک مستقیم نیروهای پنجاه هزار نفری بریتانیا به فرماندهی"سرجان کین" سلطنت را از برادران سدوزایی خود تصاحب کرد. حامد کرزی نیز در سال 2001 به کمک مستقیم نیروهای نظامی امریکا بر اریکۀ قدرت تکیه زد و حتی سال های نخست زمام داری اش را با بادیگاردان امریکایی سپری کرد.

آنگونه که رئیس جمهور کرزی در اواخر زمام داری اش علیه دوستان امریکایی خویش موضع گرفته است، شاه شجاع نیز در اواخر سلطنت و زندگی اش علیه انگلیس ها قرار گرفت. وقتی در اواسط سال 1841عیسوی مردم به دیدن او می آمدند، از بی صلاحیتی خود شکایت میکرد و آنها را به قیام و جهاد علیه انگلیس ها فرا می خواند. در اکتوبر این سال اعلامیه های مبنی بر جهاد علیه انگلیس ها میان مردم توزیع شد که در پای آن شاه شجاع امضاء کرده بود. شاه از مکناتن خواست تا با مخالفان گفتگو کند و رهبرانشان را مورد عفو قرار دهد. شاه شجاع در بهار 1842 تصمیم گرفت تا به صف مخالفان ضد انگلیس بپیوندد. او در اپریل 1842 با نیروهای مردم در سیاه سنگ یکجا شد. اما وی در پنجم اپریل از سوی شماری از این نیروها که حضور و حیات او را غیر قابل تحمل می پنداشتند، در نزدیکی بالاحصار به قتل رسید.

رئیس جمهور کرزی و داکتر نجیب الله:
وضعیت رئیس جمهور کرزی با داکتر نجیب الله آخرین زمام دار دولت حزب دموکراتیک خلق نیز قابل مقایسه است. زیرا کرزی و نجیب الله در اواخر عمر حکومتشان با سیاست همسان ظاهر شدند. هر دو زمام دار که با حمایت نظامی و مالی دو قدرت مختلف خارجی در مسند زمام داری تکیه زدند، در پایان دورۀ حکومت خویش علیه آنها به مخالفت و معارضه بر خواستند.

داکتر نجیب الله پس از خروج نیروهای شوروی که در بدرقۀ خروج سربازان روسی، آنها را فرزندان شجاع کشور لنین می خواند و در برابر به قول خودش"انسانیت و مردانگی" آنها سرتعظیم فرود می آورد، متدرجاً روس ها را متجاوز و اشغالگر نامید. روز 26 دلو را به عنوان سالروز خروج متجاوزان روسی، روز نجات ملی اعلان کرد. اما وقتی طالبان او را از دفتر سازمان ملل متحد که پس از سقوط حکومتش در آنجا پناه گرفته بود، بیرون کشیدند، بدون توجه به اظهارات ضد روسی اش و تغیر دیدگاه هایش، تیرباران کردند و جسدش را بر چهار راهی آریانا آویختند.
بدون تردید اگر طالبان بر حامد کرزی دست یابند، با او، علی رغم هرگونه موضع گیری های ضد امریکایی اش همان کاری را خواهند کرد که با داکتر نجیب الله کردند. همان کاری را که نیروهای ضد انگلیس در اپریل 1842 در برابر شاه شجاع انجام دادند.