سه دهه جنگ بستر توسعه ی صنعت روسپیگری درافغانستان

برای روسپیگری یا صنعت فحشا تعاریف متعددی وجود دارد اما آنچه که دراین نگارش به آن پرداخته میشود، روسپیگری به معنی استفاده جنسی مرد از زن که زن درمقام فروشنده ومرد درمقام خریدار قرار دارد می باشد. ازمنظر عرف و قراردادهای اجتماعی، هرگاه رابطه جنسی دوجنس مخالف خارج از معیار وقرارداد پذیرفته شده ی اجتماعی وبا بیشتر از یک نفر صورت پذیرد، روسپیگری دانسته میشود.

صنعت روسپیگری یا فحشا به عنوان یک واقعیت اجتماعی درگستره ی نظام زندگی انسانها، ازیک پس منظر دیرینه ی تاریخی برخوردار است که پیشینه ی آن به 3000 سال قبل از میلاد بر میگردد. باتوجه به مدارک وشواهدی که ازگذشته های دور باقی مانده است، این واقعیت را به نمایش می گذارد که روسپیگری دربسترتاریخ به عنوان یک صنعت، عمدتا از حمایت نظام وقواعد رفتار اجتماعی برخودار بوده است. حد اقل در دو حوزه تمدنی، مصرباستان و منطقه حدفاصل فرات و تایگر، که عراق امروز می باشد، روسپیگری یک صنعت پرجاذبه و پررونق بوده که اغلب در سایه حمایت نظام و قواعدرفتار اجتماعی رشد کرده است. به استناد داده های تاریخی، آشوریها و سومری ها در رشد وترویج این صنعت سهم برجسته داشته اند. روسپیگری دریونان باستان، نزدیک به 800 سال قبل ازمیلاد، یک پدیده کاملا معمول وشناخته شده بوده که عمدتا طبقه ء اشراف از آن سود می برده اند. روسپیگری در فرهنگ عبری یک پدیده کاملا معمول ذکر شده است که در تورات نیز دراین خصوص اشارات روشنی وجود دارد. درتورات به ابراهیم اشاره شده است که حد اقل در دو نوبت خانم زیبای خود را به عنوان خواهر خود به دربار فرعون فرستاد که دربرگشت تحایف زیبا وخلعت های گرانبها را به همرا داشت (1). قبل ازظهور اسلام، روسپیگری دربازار مکه ومدینه یک پدیده معمول بوده که اعراب متمول کنیزان شان را به تن فروشی وا میداشتند (2).

باتوجه به این پس منظر تاریخی، روسپیگری به عنوان یک واقعیت اجتماعی همگام و همپا باتحول وتکامل نظام اجتماعی تکامل وتحول یافته و ازمناظر متفاوت نگریسته شده است. همین نگرش متفاوت نسبت به این پدیده اهمیت یا عدم اهمیت آن را درقاعده مندی نظام اخلاقی ورفتاری تعین کرده است.

اما پدیده ی روسپیگری درافغانستان، مثل حضور این پدیده درسایر جوامع بشری، یک واقعیت عریان اجتماعی را دراکران می گذارد که متاسفانه تاهنوز به دلایل مختلف برای شناخت، کنترول وحل این معضل اجتماعی توجه منطقی صورت نگرفته است. دراین نگارش به صورت اخصتار به عوامل گسترش و پیش زمینه های این پدیده اشاره میشود وسپس به عوارض ناشی از توسعه این پدیده پرداخته خواهد شد. چنانچه که درمقدمه این مبحث اشاره رفت، روسپیگری به عنوان یک واقعیت اجتناب ناپذیر همگام با تحول وتکامل نظام اجتماعی سیر کرده است. صرف نظر از تکامل اجتماعی و نگرش متفاوتی که نسبت به این پدیده وجود داشته است، روسپیگری دربدوی ترین جوامع انسانی تجربه میشود. اما دلایل وعواملی که این پدیده را بصورت غیر متعارف وارد تعاملات اجتماعی میسازد عمدتا در نابسامانیهای اقتصادی و نظم پریشانی اجتماعی ریشه دارد. درجوامع جنگ زده یا درحال جنگ که نظم اجتماعی دچار اختلال و پریشانی گردیده وشیرازه های قانونمندی ازهم پاشیده میشود، زنان ودختران جوان اولین قربانیان این نظم پریشانی هستند که درتداوم جنگ و درشرایط بعد ازجنگ جذب صنعت روسپیگری میشوند. اما درکنار این عامل، عواملی دگری مانند فقر اقتصادی، اعتیاد، ازدواج اجباری، محرومیت جنسی، تنوع طلبی مردان و خیلی از مسایل دگر، عامل رشد وگسترش این صنعت تلقی میگردد.

درافغانستان، سه دهه جنگ متسلسل وعوارض ناشی ازآن، بستررشد وپرورش این پدیده دانسته میشود. احزاب وجریانهای که سه دهه بحران را درافغانستان مدیریت کرده اند سهم عمده درتوسعه و گسترش این صنعت داشته اند. یکی از عوارض وپیامدهای جنگ، ازهم پاشیده شدن شیرازه های قانون و نظم اجتماعی میباشد که درصورت فقدان نظم وقانون، آدمها وحشی تر ودرنده تر از هر حیوان درنده عمل می نمایند. درافغانستان درجریان جنگهای داخلی این پدیده بصورت گسترده و وحشت ناک تجربه شده است و آنچه که درامتداداین سالهای سیاه اتفاق افتاد عمق درنده خویی آدمها را به نمایش میگذارد. درجریان جنگهای خانمان برانداز گروه های متخاصم درکابل، وعدم قانونمندی دررفتار نیروهای جنگی، قطع نظر از سایر مصایب جانگدازی که بر سرنوشت مردم تحمیل گردید، هزاران زن ودختر جوان مورد تجاوز جنسی این نیروها قرار گرفتند. این قربانیان بی گناه به دلیل از دست دادن اعتبار و احترام شان در شبکه روابط اجتماعی، درنهایت وارد بازار صنعت روسپیگری گردیده اند. مصاحبه های که بابسیاری از روسپیهای کابل درزمان طالبان صورت گرفته است، نشان میدهد که بسیاری ازآنها کسانی هستند که در دوران حضور گروه ها متخاصم درکابل، از طرف این نیروها مورد تجاوز قرارگرفته و درفرجام به دلیل فقر اقتصادی وعدم پذیرش درجامعه، نا گزیر به فحشا تن درداده اند (3).

آواره گیهای ممتد و سرازیرشدن آسیب دیدگان جنگ از اطراف درشهرها و بدنبال آن حضور نیروهای متخاصم درکابل و تداوم جنگهای ویرانگر، صنعت روسپیگری را دراین شهر جنگ زده به چند برابر ا فزایش داده بود. غارت اموال دولتی و اخاذیهای کلان از مردم به دلیل علایق اتنیکی ومذهبی، و همچنان چپاول سیستماتیک دارایی های مردم توسط نیروهای متخاصم، مبالغ هنگفتی را برای این نیرو ها فراهم می آورد تا از این مبلغ عمدتا برای تامین نیازمندیهای جنسی استفاده ببرند. به دلیل همین تعامل فرماندهان جنگی به مصرف کنندگان دست ودل باز سکس شهرت یافته بودند. این روند از یکطرف بازیگران جدید را وارد این صنعت می نمود و ازجانب دیگر انگیزه ی چپاول و اخاذی را بیشتر تقویت می بخشید که فرایند این تعامل تحمیل مصایب سنگین برمردمان این سرزمین بود.

جنگ بصورت یک جریان متسلسل قطع نظر از ویرانیهای بی شمار، هزاران بیوه، معلول و یتیم را دربستر بیمار این جامعه تحمیل کرده است. به دلیل فقر روز افزون اقتصادی، فقدان مدیریت دولتی، و نبود فرصت های شغلی، بسیاری ازاین قربانیان حد اقل برای زنده ماندن جذب بازار روسپیگری گردیده اند. در زمان حاکمیت طالبان که تماس دو جنس مخالف جرم خیلی سنگین شمرده میشد، شبکه ها ی گسترده ی از روسپیگیری درشهرهای افغانستان و بخصوص درشهر کابل مصروف فعالیت بوده اند. تحقیقات خیلی ابتدایی که دراین زمینه صورت گرفته است نشان میدهد که تنها در مناطق تایمنی، قلعه زمان خان، و عاشقان وعارفان بیشتر از 30 روسپی خانه وجود داشته است. این صنعت علیرغم ریسک ومخاطرات جدی که درآن زمان باخود به همراه داشت، همچنان زمینه ی مصرف داشته و ازمشتریان قابل ملاحظه ی برخوردار بوده اند (4). اما کارگزاران این صنعت را عمدتا قربانیان جنگ تشکیل میدهند که در اشکال متفاوت ازجنگ متاثر گردیده اند و درنهایت گزینه ی ممکن تر از تن سپردن به این سرنوشت نیافته اند.

بعد ازسقوط طالبان که امیدهای رنگین تری برای زندگی دردل مردم ریشه گرفتند، صنعت روسپیگری نیز همگام با سایر فعالیت های اجتماعی رنگ ورونق بیشتری یافته و ازمصرف کنندگان بیشتری برخوردار شده است. اما چیزی که برای خیلی ها ناخوشایند است تورم نرخ این صنعت برای مصرف کنندگان داخلی و بخصوص برای طبقه کم درامد جامعه میباشد. بحران غریزه جنسی و محرومیت جنسی که عمدتا درتجزیه جنسی ریشه دارد، یکی دیگر ازدلایل رو آوردن به فحشا یا رابطه های جنسی غیر متعارف شمرده میشود. عدم دسترسی به گزینه های متعارف سبب میگردد که ارضاء این غریزه دراشکال خشونت های جنسی تبارز نماید.گزارشهای فراوانی را ازمناطق مختلف افغانستان می شنویم که حتی اطفال خیلی خردسال از تعرض جنسی مصئون نمی مانند. چهارسال قبل خبرگزاری ای ایف پی، نوشته بود که یک سرباز پولیس ملی در گردیز به جرم استفاده جنسی از یک مرکب، به شش ماه زندان محکوم گردیده است. سرباز مذکور دلیل این رابطه را عدم استطاعت مالی درتامین مخارج عروسی ذکر کرده بود (5).

باتوجه به آنچه که گفته آمد، صنعت رو به گسترش روسپیگری درافغانستان یک واقعیت عریان اجتماعی است که حل این معضل ویا مهارکردن آن باخشونت امکان پذیر نمی باشد. همانگونه که اشاره رفت، کارگزاران این صنعت را عمدتا قربانیان جنگ تشکیل میدهند که ره آورد جریانهای متخاصم دراین جامعه می باشد. اما آنچه که نگران کننده است این است که عوارض ناشی ازگسترش این پدیده سلامت و امنیت جامعه را شدیدا درمعرض تهدید قرار داده است که متاسفانه هیچ توجهی منطقی ازطرف نظام دراین زمینه صورت نمی گیرد. بنابراین عدم توجه دولت، میزان بالای بی سوادی مردم، عدم آگاهی مردم از امراض مقاربتی، گستره ی این تهدیدرا باگذشت زمان بیشتر می نماید.

چنانچه که اشاره شد روسپیگری یک واقعیت اجتناب ناپذیر درتمام جوامع بشری است. اما این واقعیت زمانی سلامتی یک جامعه را بیشتر درمعرض خطر قرار میدهد که به عنوان یک واقعیت اجتماعی مورد انکار قرار گرفته و عوارض ناشی ازآن به فراموشی سپرده شود. فقر زدایی، ایجاد فرصت های شغلی، مدیریت کارآمد دولتی وتدوین برنامه های آموزشی گزینه های اند که می تواند از رشد وتکثیر فزاینده ی این پدیده جلو گیری نموده و سلامت جامعه را تامین نماید. ولی متاسفانه در هسته ی سیاست گزاری دولت درافغانستان، اهمیت این گونه پدیده ها قابل درک نیست و روسپیگری همچنان جرم سنگین دانسته میشود. درحالیکه روسپیگری زمانی جرم شناخته میشود که فرصت های شغلی و تامین نیازمندیهای اولیه شهروندان مانند دسترسی به نان وسرپناه بیمه گردیده باشد. درجامعه جنگ زده وفقر پرورده ای افغانستان که تسلسل جنگ خانمان برانداز به رغم ویرانیهای گسترده، صدها هزار بیوه، معلول، و یتیم را به یادگار گذاشته است روسپیگری آخرین گزینه ی ممکن برای زنده ماندن قربانیان این مصبیت شمرده میشود. اما روسپیگری قبل ازاینکه جرم دانسته شود یک بیماری مزمن است که ریشه درنابسامانیهای اقتصادی، فرهنگی واجتماعی جامعه دارد. درمان این بیماری با قید، زندان وارعاب وخشونت امکان پذیر نیست. تنها گزینه ی منطقی که می تواند این پدیده را مهار نموده وقابل کنترول نماید، مدیریت کارآمد دولتی، ایجاد فرصت های کاری، تسهیل شرایط ازدواج برای جوانان و تولید برنامه های آموزشی میباشند که متاسفانه هنوز آز آنها خبری نیست.

منابع:

1 Arne Borg (1981) Prostitution, Beskrivning, analys, förslag till åtgärder. Liber Förslag Stockholm

2 ـ علی دشتی. 23 سال رسالت. چاپ جرمنی 1999

http://www.metimes.com/Interna...
anistan/8771 -3

http://www.rawa.org/rospi.htm 4

http://www.smh.com.au/articles... - 5