فارسی و پشتو ستيزی، يا غفلت از مسائل اصلی و مهم؟

در روز هاي اخير شاهد بحث ها و نقد ونظر هاي زيادي در رسانه هاي صوتي تصويري و نوشتاري كشور پيرامون اقدامات وزير اطلاعات و فرهنگ( بخوانيد كلتور) در مورد يكي ازمسئولين و خبر نگار يكي از رسانه هاي محلي كشور و برخي تغييرها و تبديلات پاره ي از اصطلاحات و عناوين فارسي ( بخوانيد دري) كه مسئولين كمسيون ديني و فرهنگي كشور در مجلس شوراي ملي مطرح نموده اند بوده ايم .

مطرح شدن اين گونه مباحث در ذات خود ارزشمند است و نشان دهنده حساسيت هاي گويند گان هر دو زبان به زبان مادري شان بوده و باعث زنده شدن و پويايي بيشتر هر دو زبان است.

من به عنوان يك شهروند كشور افغانستان و گوينده ي يكي از دو زبان شيرين و ارزشمند پشتو و دري سعي خواهم كرد برداشت هاي شخصي خودم را از مباحث مطرح شده در رسانه هاي كشور بيان نموده و نتيجه گيري ها و راهكار هاي را كه به ذهنم مي رسد را در جهت برون رفت از چالش ها و مشكلات موجود كه بعضا باعث ايجاد تنش ها، تضاد ها، پاشيده شدن بذر كينه و كدورت در ميان ملت شريف و نجيب افغانستان مي شود خدمت وطنداران عزيزم بيان نمايم.

نخست اينكه از اقدامات وزير محترم اطلاعات و فرهنگ كشور برداشت هاي متفاوتي مي توان داشت يكي اينكه مي توان گفت وزير محترم در صدد حفظ زبان ، فرهنگ ، هويت فرهنگي و زباني مستقل افغاني همه اقوام و ساكنان كشور بوده و به همين دليل با ورود كلمات و اصطلاحاتي كه براي مردم كشور غريب مي نمايد در زبان و فرهنگ مردم ما مخالفت مي نمايد.و بنا براين تلاش صورت مي گيرد تا آن دسته از كلمات ، عبارات و اصطلاحاتي كه سالها است در زبان مردم ما رايج است و خواستگاه و جايگاه شكل گيري آن سرزمين و مردم ما است حفظ شده و جاي خود را به وا‍‍ژگاني كه در كشور رايج نبوده و براي ساكنان كشور نا آشنا است ندهد.
از اين رو كلماتي مانند محصل ، پوهنتون ، پوهنزي ، مرستون ، سره مياشت ، پرورشگاه ، ايستادگاه، ليسه ، ليليه ، مكتب ، ملي بس و ... خيلي انبوهي از اين دست كلمات كه سالهاست در كشور استفاده شده واين اصطلاحات رنگ و بوي ملي بخود گرفته و هويت زباني و فرهنگي مستقل افغانستاني ها را نشان مي دهد بايستي كاملا حفظ شده و از ورود كلماتي كه در كشور هاي فارسي يا پشتو زباني ديگر احيانا رايج هست جلوگيري به عمل آيد.
در اين صورت اقدامات وزير قابل تامل است ونبايد با حساسيت هاي بيجا وبيش از حد آب به آسياب دشمن ريخت وبر طبل نفاق و فتنه كوبيد بلكه بايد براي تقويت هر دو زبان شيرين كشور تلاش هاي همه جانبه چه از سوي مسئولين مربوطه ، روشنفكران، قلم بدستان، اهل ادب و هنر كشور صورت گيرد.

دوم اينكه اقدامات وزير را فارسي ستيزانه و خصمانه بپنداريم چنانكه عده ي زيادي بر اين باور اند و در اكثر سايت ها، مطبوعات و رسانه هاي كشور شاهد بيان نقطه نظر هاي اين دسته از وطنداران عزيز مان مي باشيم.
اين گروه از هموطنان ما استدلال هاي زيادي دارند كه لازم به تكرار آنها در اينجا نيست اما متاسفانه شخصا به استدلال ها و نقطه نظراتي كه احتمالا خود جناب وزير و هم فكران ايشان دارند دست رسي نداشته ام و بنا بر اين قضاوت قطعي و نهايي كاري است دشوار براي من . نبود شفافيت و اطلاع رساني درست در داخل كشور از سوي مقامات و مسئولين دولتي هم يكي از مشكلاتي است كه ما در كشور داريم.

اما واقعيت اين است كه اصل اختلاف در همه جا بوده و هست واين امر نه تنها بد نيست بلكه عامل تحول، دگرگوني و پيشرفت است و طرح چنين مباحث در رسانه هاي كشور را بايد به فال نيك گرفت .

بدون ترديد ناديده انگاشتن فرهنگ، زبان و رسومات يك ملت و تلاش در جهت حذف تمايزات فرهنگي آنان امري است ناممكن حال چه اين ملت پشتو زبانان و افغانهاي ساكن در كشور ، يا تاجيك ها هزاره ها واوزبيك هاي هموطن ما باشد.

حضور انواع و اقسام گوناگون زبانها ، فرهنگ ها و اقوام مختلف در سراسر جهان علي رغم فشار ها ظلم ها و ستم هاي كه در حق آنان روا داشته شده خود گواه روشن براين مدعا است.

دو زبان دري و پشتو خود مي تواند عامل رشد و پوياي همديگر در كشور باشد و به همان ميزان كه دوبيتي هاي شيرين فارسي و هزارگي و زيبا است لندي هاي پشتو هم زيبا و شنيدني است و به همان ميزان كه شاعران بزرگ فارسي سراي وطن براي ساكنان كشور عزيز و دوست داشتني اند شاعران پشتو زبان ما هم عزيز اند و هردو باعث افتحار و سربلندي مردم عزيز ما است.

نكته آخر اينكه همانگونه كه در قانون اساسي ياد آوري شده است اين دو زبان زبان هاي رسمي سرزمين ما است و همه بايد به آن احترام گذاشته و تمامي قلم بدستان و اهل فكر و انديشه در كشور بايد تلاش نمايند به تكامل و پويايي هر دو زبان كمك كنند، نه اصرار بيش از حد به فارسي گري و نه نفي و طرد زبان هاي رايج كشور درست است .همانگونه كه كلمات غير رايج پشتو در كشور نبايد وارد زبان وادبيات رسمي ما شود واژگان فارسي كه در قلمرو كشور بيگانه و غريب است نيز لزومي ندارد حتما در كشور ما هم استفاده شود بلكه زبان دري از ظرفيت و قابليت بسيار بالاي براي ساختن كلمات ، تركيب ها و اصطلاحات جديد برخوردار است چنانكه بسياري از كلمات و اصطلاحات خاص كشور تاجيكستان است كه در زبان هيچ فارسي زبان ديگر رايج نيست و همين طور مي توان كلماتي را در ميان پشتو زبانان پاكستاني يافت كه در شهر هاي افغانستان رايج نيست و بعيد مي دانم هموطن پشتو زباني باشد كه اصرار بر آوردن آن كلمات در زبان خود داشته باشد.

ربان دري يكي از غني ترين زبانهاي جهان است و بيدي نيست كه با اين باد ها بلرزد، قلم بدستان و روشنفكران متعهد كشور نبايد درگير بازي هاي زود گذر سياست مداران شده و از مسائل اصلي و مهم كشور غافل بمانند . زبان پشتوهم از زبان هاي مهم در حوزه تمدني وجغرافياي ماست با تاريخ كهن و گويندگان زيادي در دو سوي مرز جنوبي كشور، طرفداران هردو زبان همانگونه كه قرن ها در كنار هم برادرانه زيسته و مكمل هم بوده اند ازين پس نيز چنين خواهد بود و تاريخ سرزمين مان بخوبي نشان مي دهد كه هرگز سياست هاي تبعيض آميز در هيچ مقطعي از تاريخ كشورنه تنها نتيجه مورد نظر اعمال كنندگان آن سياست ها را نداده بلكه در موارد بسيار نتيجه معكوس داده است.

چندي پيش در يكي از شبكه هاي تلويزيوني جمهوري اسلامي ايران برنامه طنزي بنام چارخانه ساخته شده بود كه در آن زبان دري ونحوه گويش فارسي زبانان افغانستان چاشني طنزآن شده وتلاش صورت گرفته بود كه با آن نحوه از گويشي كه به مردم ما نسبت مي دادند مردم را بخندانند.

اين اقدام اگرچه با اعتراض رسمي سفارت كشور مان و برخي در داخل خود كشور ايران هم مواجه شد اما تا انتها اين سلسله برنامه ها از شبكه تلويزيوني مربوط پخش شد.

بنده به استقبال اين برنامه چندي پيش غزلي سروده بودم كه نوشته ام را با آن غزل به پايان مي رسانم.

چارخانه

دلقكي ساخته با گويش ات ايران كابل

به كه خنديده به خود يا كه به افغان كابل؟

غزنه خنديده به شيراز و يا طوس به بلخ

يا به اين لهجه ي آلوده ي تهران، كابل؟

گركه سعدي زغزنين به شيراز آيد
با گذرنامه اين شهر و يا آن كابل؟

يا زقونيه خداوند تو برگردد بلخ

نكند حس كند آني است كه مهمان كابل!

حافظ از لطف دري، نظم دري شاعر شد

فارس خنديده بر اين لهجه ي رندان كابل!

چه شد آن رنج عجم زنده نمودن ها مان

چه شد آن تن كه مبادش اگر ايران كابل

نه بخارا و سمر قند خجند و دهلي

گنچه، قوينه و فرغانه و يمگان كابل

هركه افتاده و با درد خودش مي سازد

يانه ! مستند زرنج و غم ياران كابل

چار خانه شدن چار برادر يك دل

اين نه طنز است نه تلخ است و نه هجران كابل

ما همه يك تن و يك پيكر و يك روح و دميم

قطره دريا نشكافد به زمستان كابل