هرات، همچنان کانون شعر و ادب

خوشحال شدم که پنج‌شنبه راهی هرات شدیم و می‌توانیم به جلسه‌ی شعر کانون ادبی مهتاب برسیم، محفلی که بانی و میزبان آن در طول سال‌ها خانواده‌ی ادب‌پرور و هنردوست مطهری بوده‌اند. درست نیم ساعت بعد از تحویل سال جدید، جلسه‌ی کانون با تزئینات ویژه‌ی نوروزی شروع شد و تا اواخر شب ادامه یافت با شعر، دیکلمه شعر و اجرای موسیقی توسط شاعران جوان هرات. هفته بعد هم در سه جلسه‌ی متوالی و با موضوعات مختلف، مهمان انجمن ادبی هرات بودم و بهره‌مند از محبت‌های جناب سیدولی‌شاه بهره رئیس انجمن ادبی و دیگر اعضای آن.

به روشنی حس می‌شود که شعر هرات همچنان زنده است و زاینده. در اوایل دهة هشتاد شعر هرات هنوز نتوانسته بود آن رنگ و رونقی را که از این شهر انتظار می‌رود بازیابد، ولی چند سالی است که و با حضور جوان‌های شاعر توانمندی که در سایه‌ی بزرگان این شهر بالیده‌اند، یک رستاخیز ادبی در این شهر احساس می‌شود. به واقع یک ویژگی جالب جریان شعر در هرات همین است که شاعرانی از همه نسل‌ها را در آن می‌توان دید، از شاعرانی پیشکسوت همچون استاد فدایی هروی و جناب سید ضیاءالحق سخا بگیرید تا میانسالانی همچون محمدآصف رحمانی و نظام‌الدین شکوهی و جوانانی همچون رامین عرب‌نژاد و فهیم الکوزی و نیلوفر نیک‌سیر. اینجاست که می‌شود تداوم و پیوستگی را حس کرد. وقتی شهری فقط پیشکسوت داشته باشد، یعنی ادبیات در آنجا رو به زوال است. وقتی فقط جوان داشته باشد، یعنی جریان نوپاست، ولی بی‌ریشه و بدون معلم و مربی‌ای که بتواند آن را درست هدایت کند. یک جریان ادبی کامل و سالم آن است که کسانی در همه رده‌های سنی را در آن بتوان یافت.

تصویر از جلسه نقد شعر جوان انجمن ادبی هرات، چهارشنبه 6 فروردین 93

و باز به روشنی می‌شود حس کرد که شعر هرات سال‌های اخیر در حد ظرفیت و قابلیت خود در کشور مطرح نشده است، شاید به واسطه‌ی دوری شاعران آن از مرکز و نیز کم‌توجهی نسبی نهادهای دولتی و غیردولتی. به واقع آنچه هم در این سال‌ها روی نموده است، بیشتر به همت شخصی افراد بوده است. حتی به نظر می‌رسد که فعالیت‌های دولتی هم این همت شخصی را به کار دارد، یعنی از سوی رده‌های بالایی قدرت، حمایت و تلاش چندانی حس نمی‌شود.

هرات هم از مرکز دور افتاده است و هم از همجواری با ایران چندان بهره‌ای ندارد. رفت‌وآمد و دادوستد ادبی میان شاعران این شهر و شاعران ایران، به ویژه در خراسان، بسیار کم است. خوب است که متولیان امور به این موضوع توجه کنند.

ولی با این همه، ارتباط غیرمستقیم شاعران هرات با جریان‌های زنده و جوان شعری ایران، بسیار پررنگ است. در جلسه‌ی انجمن ادبی رسم خوبی بود و آن این که هر یک از شاعران، از مطالعات ادبی‌اش در طول هفته‌ی گذشته گزارش می‌داد. در این گزارش‌ها غالباً سخن از شعر فاضل نظری بود و گروس عبدالملکیان و مهدی فرجی و دیگر شاعران جوان ایران. البته بیشتر این مطالعات با استفاده از امکانات دنیای مجازی بود نه کتاب، چون کتاب‌های شعر کمتر در بازار هرات عرضه می‌شود، همچنان که در ایران نیز چنین است. خوب است که متولیان امور به این هم توجه کنند.